Van meet af aan raakte Dian verknocht aan de indrukwekkende mensapen, die eerst heel voorzichtig kennis met haar maakten. Al snel ontstond er een band tussen mens en dier. Het ging zo ver dat Fossey meer deed dan alleen maar observeren. Ze leefde praktisch tussen de gorilla’s die ze als haar familie beschouwde.

Al snel zag ze in dat de gorilla’s in gevaar verkeerden. Voornamelijk stropers hadden het op de apen gemunt, want die konden en aardig centje verdienen met onder meer het hoofd en de handen van de indrukwekkende dieren. En dus besefte Fossey dat ze een strijd zou moeten leveren met de plaatselijke stropers en dat die strijd niet altijd even zuiver zou worden geleverd. Ze leerde de plaatselijke folklore kennen en kwam zo te weten dat er heel wat bijgeloof heerste onder de lokale bevolking. Zo kwam ze bijvoorbeeld op het idee om met een Halloween masker op haar hoofd door het woud te sluipen om zo de stropers de schrik op het lijf te jagen. Die dachten namelijk dat ze aan zwarte magie deed en probeerden de plekken waar zij kwam te mijden. Het was een truc die haar niet altijd evenveel sympathie opleverde bij hen die wel aan haar kant stonden. Daarnaast begon ze ook de vallen van de stropers te vernielen en gebruikte ze zelfs traangas tegen haar vijanden. Het beschermen van haar favoriete dieren werd zo meer en meer een obsessie voor haar. Dat ging zelfs zo ver dat ze sommige lokale bewoners ontvoerde en pas teruggaf als ze de garantie kreeg dat de mannen van dat dorp niet meer op strooptocht zouden gaan. 

Onderzoek

Haar grote passie was het onderzoeken van de levensgewoonte van de berggorilla’s. Nadat ze in 1966 de beroemde paleontoloog Louis Leakey had ontmoet op een congres in de VS, richtte ze een jaar later met zijn hulp het Karisoke Research Center op in het oerwoud van Rwanda. In opdracht van National Geographic voerde ze een langdurig onderzoek uit naar de gewoontes van haar favoriete dieren en werd ze aanvaard door de groep.

Het was zo dat Dian Fossey wereldberoemd werd. Op film werd onder meer vastgelegd hoe de gorilla’s haar aanraakten en met haar communiceerden. Het waren beelden die niemand onberoerd liet en tegelijk kwam er eindelijk een serieus onderzoek naar deze uiterst interessante primaten.

Succes en tragedie

Terwijl het haar op wetenschappelijk gebied voor de wind ging, kende Fossey wel minder succesvolle tijden op privégebied. Vooral haar relaties met mannen liepen steevast op de klippen. Ze werd er depressief van en greep steeds meer naar alcohol om haar pijn te verzachten. Daarnaast zorgde dit ervoor dat ze zich nog meer inzette in haar onderzoek naar de berggorilla’s.

Maar ook daar kende ze heel wat tegenslagen. De stropers hadden zich namelijk tegen haar gekeerd en viseerden de gorillatroepen die zij en haar team observeerden. Als gevolg daarvan vielen er heel wat dierlijke slachtoffers. Op een gegeven moment ging het zelfs zo ver dat bijna een ganse troep, op één of twee individuen na, gestroopt werd. Het meest bekende slachtoffer was wellicht de lieveling van Fossey: Digit. De trotse zilverrug werd op een ochtend onthoofd aangetroffen door enkele van de assistenten van Fossey die samen met een groepje lokale medewerkers hun ronde aan het doen waren. De stropers hadden de gorilla wellicht compleet verrast en deze had geen schijn van kans. Fossey begroef hem op een speciaal plekje te midden van de andere slachtoffers. Het deed de arme Fossey nog meer naar de fles grijpen, maar maakte haar ook strijdvaardiger. Zo was ze nog meer overtuigd van het feit dat ze het onrecht tegenover de gorilla’s zou wreken en de schuldigen zou straffen.

Brutaal afgemaakt

Gedurende jaren bleef Fossey de strijd tegen de stropers en haar onderzoek naar de berggorilla’s doorzetten, maar daar kwam in 1985 abrupt een einde aan. Op 26 december, daags na Kerstmis, werd de onderzoekster dood in haar hut op Karisoke aangetroffen. Haar schedel was ingeslagen en het moordwapen, een machete, lag nog op de grond. Er was klaarblijkelijk niks gestolen en in de muur werd een gat aangetroffen. Haar huis lag wel overhoop en het leek erop alsof de dader koortsachtig naar iets zocht. Of hij datgene ook gevonden had, is de vraag. Het onderzoek werd wel al van meet af aan foutief aangepakt. Zo werd het moordwapen bijvoorbeeld met blote handen vastgepakt.

Er werden wel voetsporen van blote voeten buiten aangetroffen. Die liepen van de hut van Fossey richting de hut van Wayne McGuire, één van haar assistenten. Deze werd dan ook meteen de hoofdverdachte samen met een lokale medewerker die onlangs nog een hoogoplopende ruzie had gehad met Fossey. McGuire ontvluchtte het land nog voordat hij kon worden vastgezet voor verhoor. De werknemer ging wel achter de tralies, maar pleegde daar zelfmoord. Of daar moest het toch op lijken, want volgens een cipier kreeg de man kort voordien het bezoek van twee mannen van het ministerie. Kwamen zij de man een soort keuze voorstellen: ofwel jezelf ophangen of er gebeurt iets met je familie? Zo ja, waarom dan wel? Ondertussen is het wel zo goed als zeker dat zowel de werknemer als Wayne McGuire niks met de moord te maken hadden en dat de voetsporen toevallig langs de hut van die laatste liepen ofwel zo de schuld in zijn schoenen moest schuiven. Maar wie zat er dan wel achter deze misdaad? Sommigen denken dat het wel eens heel ver zou kunnen gaan en dat er meer was dan op het eerste gezicht lijkt.  

Goudsmokkel

Het blijft vooralsnog een raadsel wie er achter de moord op Dian Fossey zat. Er wordt zo onder meer gewag gemaakt van de destijds plaatselijk gouverneur Protais Z. die later het brein was achter enkele doodseskaders en ruim 800.000 Rwandezen de dood injoeg in 1994. In 2001 werd deze man hier in België gearresteerd. In 2009 werd hij terug vrijgelaten na procedurefouten.

Er zou echter nog een ander spoor zijn. Zoals bekend zat Fossey achter de lokale stropers aan die verantwoordelijk waren voor talloze slachtoffers onder de gorilla’s. Nu zou er een vreemd verhaal de ronde doen over de laatste stroper die door Fossey bij de lurven werd gevat. Deze zou namelijk naast stroper ook nog met een andere illegale handel zijn bezig geweest, met name goudsmokkel. Hij zou lid geweest zijn van een gevaarlijke bende en na heel wat vragen en dreigingen vanwege Fossey zou hij haar enkelen namen hebben gezegd die deel uitmaakten van die bende. Namen die Fossey in een brief zou hebben vermeld die bedoeld was voor de autoriteiten. Was het deze brief die de dader op die fatale dag zocht in de hut van Fossey? Zo ja, dan moet hij die gevonden hebben. Want van de brief zelf was geen spoor meer te bekennen.

Hoe komt het dan dat er toch weet is van deze brief? Wel, blijkbaar had één van de assistenten de carbon copy nog weten te vinden. Dat is het velletje papier dat achter de eigenlijke brief zat en waarop de tekst ook nog doorgedrukt is. Een soort van back-up, zeg maar. Volgens de assistent was deze brief het ware motief voor wat er met Fossey gebeurd is. Of dat ook werkelijk zo is, kan men nog steeds niet zeggen.

Herinnering

Om ervoor te zorgen dat het werk van Dian Fossey bij het wereldwijde publiek voor altijd in het geheugen zou blijven, werd besloten om haar persoonlijke memoires te verfilmen. Dat gebeurde in 1988 in de legendarische film “Gorillas in The Mist: The Story of Dian Fossey” met Sigourney Weaver in de rol van Fossey.  

Daarnaast is er ook nog The Dian Fossey Gorilla Fund, een wereldwijd fonds dat zich bezighoud met het welzijn van de gorilla’s. Haar onverdroten inzet voor deze mythische en bedreigde dieren zal dus worden voortgezet door hen die minstens evenveel inzitten met het lot van deze lieve mensapen.