Reeds sinds mensenheugenis bestaan er geheimen. Genootschappen of gewoonweg personen die iets geheim willen houden voor anderen gebruiken de meest diverse zaken om die dingen voor zichzelf te houden.

Eén van de meest populaire technieken is het gebruik van geheime codes. De Egyptenaren, Grieken, de Tempeliers,… Ze verborgen er hun diepste mysteries mee. Het gebruik van cijfers in zulke codes werd voor het eerst door de Grieken gedaan. Het is een systeem dat ook vandaag meer dan ooit van pas komt. Wij gebruiken wachtwoorden en codes voor allerlei dagdagelijkse handelingen: voor onze computers, smartphones, bankkaarten en zoveel meer. Toch zijn er nog mensen die zulke codes hebben gebruikt om duistere geheimen te bewaren. Denk maar aan de brieven van de beruchte Zodiac Killer of de geheimzinnige tekst gevonden bij een man op een Australisch strand waar we het in een eerder artikel over hadden. En er zijn zo nog voorbeelden te vinden in een zowel recent als ouder verleden.

1. Dorabella Code

Op 14 juli 1897 schreef de Engelse componist Edward Elgar een brief naar zijn geliefde Dora Penny die hij kende via zijn moeder. Die was bevriend met de stiefmoeder van Dora, die 17 jaar jonger was dan Edward. Misschien dat hun leeftijdsverschil een relatie in de weg heeft gestaan, maar toch voelde de 40-jarige muzikant zich terug een verliefde tiener. In een opwelling schreef hij een brief in code naar de vrouw van zijn leven:

Sommigen denken dat het gewoonweg een grapje was dat Edward hier had neergepend, terwijl anderen menen dat hij hier zijn liefdesverklaring voor Dora had geschreven. Een liefde die geen van beiden ooit openlijk naar de ander heeft toegegeven. Gelukkig zijn ze wel goede vrienden gebleven voor de rest van hun leven.

2. Kryptos

Aan het hoofdkwartier van de CIA te Langley in de staat Virginia bevindt zich een mysterieus monument genaamd Kryptos. Het werd onthuld op 3 november 1990 en is van de hand van Jim Sanborn. Sinds de onthulling wordt er heel wat gespeculeerd over de geheimzinnige codes die op het monument staan.

Het kunstwerk heet Kryptos ofwel verborgen in het Grieks. Het thema dat erin verwerkt werd, draait om het verwerven van intelligentie en is in een soort S-vorm gemaakt hetgeen doelt op een afgeprint blad papier. Dit alles in acht genomen is het dus logisch dat het zich voor de gebouwen van de CIA bevindt.

Vreemde teksten

Het bouwsel werd opgedeeld in vier delen met allen vreemde codes op. In totaal gaat het om 870 karakters. Om tot deze code te komen, werkte Sanborn samen met een ex-werknemer van de CIA.

Uiteindelijk werden reeds drie van de vier delen ontcijferd. Ze bevatten onder meer de coördinaten van een plek niet ver van het hoofdkwartier van de CIA en een verwijzing naar Howard Carter die vorige eeuw het graf van Toetanchamon ontdekte.

Het vierde en laatste deel werd echter nog niet ontcijferd. In 2010 gaf Sanborn zelf wat tips om te helpen. Hij noemde onder meer een klok in Berlijn. Volgens sommigen zou er een verwijzing zijn naar Enigma, de codeermachine van de Duitsers tijdens WO II.

3. Het Voynich Manuscript

Het Voynich manuscript is een mysterieus schrift uit de 15^de eeuw. Het bevat heel wat vreemde tekeningen en is geschreven in een onbekende taal. Zijn naam verwijst naar Wilfrid M. Voynich, een Poolse Amerikaan die het schrift in 1912 in zijn bezit kreeg. Op dit moment is het eigendom van de Universiteit van Yale waar men het nog steeds uitvoerig bestudeerd.

Beschrijving

Het schrift bevat zo’n 240 bladen met daarop allerlei tekst en illustraties die werden aangebracht met een ganzenveer. De tekeningen geven weinig weer over de tekst, maar het lijkt erop dat het schrift uit zes delen bestaat, want een deel van de illustraties verwijst naar plantkunde terwijl een ander deel over astronomie lijkt te gaan. Een derde deel gaat over biologie en nog een ander deel over kosmologie. De laatste twee delen gaan wellicht over de farmacie en recepten.

De tekst is van links naar rechts geschreven en bevat geen leestekens. Sommige langere delen zijn onderverdeeld in paragrafen. Het schrift is vloeiend, hetgeen erop duidt dat de schrijver de tekst goed beheerste. Het bevat zo’n 35.000 woorden bestaande uit 170.000 lettertekens. Er zijn zo’n twintig tot dertig verschillende lettertekens gebruikt.

Mysterieuze geschiedenis

Het hele verhaal rond het manuscript is één groot mysterie. Wie heeft het geschreven en in opdracht van wie? Wat betekent het hele schrift nu eigenlijk? In welke taal werd het opgesteld en wat is het uiteindelijke doel ervan? Zit er verborgen kennis achter die gecodeerd werd of was het puur verzinsel van iemand met heel wat fantasie?

Wat zeker bewezen is, is dat de eerste gekende eigenaar een obscure alchemist uit Praag was. Deze zou het jarenlang in zijn bibliotheek bewaard hebben en was er erg door geïnteresseerd. Hij schrijft erover in een brief naar een vriend waarin hij vermeldt dat hij hoopte dat een collega van hem het boek, of toch een deel ervan, zou kunnen ontcijferen.

Na de dood van de alchemist komt het manuscript in handen van een andere vriend die op dat moment rector was aan de universiteit van Praag. Deze vermeldt in een andere brief dat het boek in feite gekocht was door de toenmalige keizer Rudolf II die het voor zo’n 600 dukaten had overgenomen van de eigenaar. Rudolf heeft altijd al een mysterieus kantje gehad, want hij is heel zijn leven geboeid geweest door alchemie en heeft hier onder meer lange gesprekken gehad met een andere legende uit die tijd: rabbi Löw, de man achter het verhaal van de Golem van Praag.

In zijn brief zegt de rector ook dat Rudolf II het manuscript had gekocht omdat hij ervan overtuigd was dat het was geschreven door Roger Bacon. Deze was in de jaren 1200 een groot geleerde die had lesgegeven aan de universiteiten van Oxford en Parijs. Later zou hij toetreden tot de orde der franciscanen.

Met Bacon hebben we meteen een eerste naam van de mogelijke auteur van dit manuscript. Mocht het boek inderdaad van zijn hand zijn, dan bracht zoiets wellicht een fortuin op aan degene die het in zijn bezit had en wilde verkopen. Mensen die gekend zijn met het werk van Bacon betwijfelen het echter ten zeerste dat hij de schrijver was van het mysterieuze manuscript. Het wijkt namelijk te veel af van hetgeen hij wel zeker heeft geschreven.

Nog een naam die wordt genoemd is die van John Dee, een tijdgenoot van Rudolf II. Dee was een Engels humanist, wiskundige en astroloog. Bovendien was hij ook raadgever aan het Britse hof. Naast zijn officiële taken was Dee ook gefascineerd door het occulte en samen met zijn assistent Edward Kelley, een alchemist die beweerde dat hij koper in goud kon veranderen, reisde hij vaak naar de Bohemen in de hoop hun diensten ook aan de keizer aan te kunnen bieden.

Misschien heeft Dee het manuscript aan de keizer weten te verpatsen voor 600 dukaten, want van Dee was bekend dat hij heel wat werken van Roger Bacon in zijn bezit had. Stel dat Dee en Kelley hun fantasie hebben aangewend om een manuscript te schrijven onder het voorwendsel dat het van de hand van Roger Bacon was? Het is een theorie die her en der geopperd wordt, maar bewezen is het geenszins.

Er komen nog heel wat andere namen naar voren als mogelijke auteurs. Van Jan Marci, de rector die op een gegeven moment het manuscript in handen kreeg, tot Wilfrid Voynich zelf. Dat laatste is uiteraard onmogelijk vermits er reeds in de 17^de eeuw gewag werd gemaakt van het manuscript.

4. Cicada 3301

Op 4 januari 2012 raakt het internet in de ban van een puzzel die een maand lang online blijft staan. Exact een jaar later volgt er een tweede puzzel voor diegenen die erin geslaagd waren de eerste op te lossen. Nog een jaar later volgt puzzel nummer drie voor de overblijvers. Daarna blijft het stil tot 4 januari 2015 de vierde puzzel wordt gepubliceerd. Een jaar en één dag later volgt nog een aanwijzing op Twitter en in april 2017 komt er een voorlopig laatste boodschap met de melding dat je altijd de PGP code moet controleren om te kijken of de puzzel authentiek is. PGP is een soort sleutel die je kan gebruiken op het internet.

Bedoeling

De organisatie die achter deze vreemde puzzels zat, heet Cicada 3301. Hun doel is ook duidelijk: ze selecteren de slimste koppen op het gebied van onder meer codekrakers en taalkundigen. Zij die tot op het einde geraken worden wellicht gerekruteerd door een bepaalde organisatie. Of dit nu de CIA, NSA, marketingbureaus of wie dan ook is: enkel het beste is goed genoeg.

Puzzels

De puzzels waren heel uiteenlopend. Zo zou er in een bepaalde tekening een verborgen tekst moeten te vinden zijn, terwijl er ook coördinaten werden weergegeven waar je een bepaald symbool kon aantreffen en een cryptische tekst met daarin een boodschap.

De deelnemers moesten de oplossing via allerlei manieren trachten te vinden. Soms moest je cryptografie gebruiken, dan weer naar het occulte grijpen en nog een andere keer lag de sleutel in oude Maya codes. Wat er ook van zij, wie de oplossing telkens vond stond een stap dichter bij een zekere rekrutering.