Wat gebeurt er met de gezinswoning?

(Ex)partners hebben verschillende mogelijkheden als het op hun woning aankomt. Ten eerste kunnen ze kiezen om de woning te verkopen. Met de opbrengst van de verkoop zal de hypothecaire lening bij de bank afbetaald kunnen worden. Wat overblijft, zal verdeeld worden tussen de (ex)partners in verhouding tot hun eigendomsrechten. De partners blijven in zo’n geval elk hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de hypothecaire lening tot de woning effectief verkocht wordt.

Een tweede mogelijkheid is dat één van de partners de woning overneemt. Hiervoor zal de overnemende partner een overnameprijs moeten betalen aan de partner die vertrekt. De overnameprijs wordt berekend op basis van de huidige verkoopwaarde van de woning … en juist het bepalen van deze waarde kan leiden tot verhitte discussies. Partners die het niet eens zijn over deze waarde, kunnen een expert aanstellen om de woning te schatten. Een onafhankelijke schatter kan bijvoorbeeld soelaas bieden.

Ten slotte kunnen ex-partners kiezen om de woning toch in onverdeeldheid te houden, en dus beiden mede-eigenaar te blijven.

Samenwonend vs. gehuwd

Het bovenstaande geldt voor wie feitelijk of wettelijk samenwoonde met de partner. Bij getrouwde partners is de zaak een stuk complexer, en afhankelijk van het huwelijksstelsel. De bovenvermelde regels gelden wanneer het koppel een onverdeeld vermogen heeft. Wanneer is dat?

• Als de woning van de gehuwden aangekocht werd in ‘onverdeelde’ eigendom. Dus concreet, als het koppel de woning samen had aangekocht voor het huwelijk (en als ze nooit naar de notaris zijn geweest om het goed in de gemeenschap te brengen). 
• Als een koppel getrouwd is met scheiding van goederen (dan is er geen gemeenschappelijk vermogen, en bezitten de partners het goed ‘in onverdeeldheid’).
  
  

Heel vaak kopen koppels echter een woning om het dan tijdens het huwelijk ‘in de gemeenschap’ te brengen. Om een goed in te brengen in het gemeenschappelijk vermogen, moeten de huwelijkspartners bij de notaris een huwelijkscontract laten opstellen. Huwelijkspartners willen vooral een goed ‘inbrengen’ om gebruik te kunnen maken van een ‘keuzebeding’: dat beding laat toe dat de langstlevende echtgenoot kiest wat er met de goederen van het gemeenschappelijk vermogen zal gebeuren eenmaal één van de partners sterft.

In welk vermogen een goed precies zit (eigen vermogen van de koppels, of gemeenschappelijk vermogen) zal een grote invloed spelen. Als het goed in de gemeenschap zit, zal een notaris moeten overgaan tot de vereffening van dit gemeenschappelijk vermogen. Daarbij zal de notaris niet alleen moeten kijken welke goederen zich in welke vermogens bevinden, maar ook welke vergoedingen echtgenoten aan elkaar verschuldigd zijn. Zo kan het zijn dat een woning in het gemeenschappelijk vermogen zit, terwijl één van de partners meer heeft geïnvesteerd in de woning. Bovendien moet er in dat geval rekening gehouden worden met de ‘preferentiële toewijzing’. De preferentiële toewijzing laat een echtgenoot toe om bepaalde gemeenschapsgoederen bij voorrang te ontvangen (bv. wanneer één van de huwelijkspartners een beroepspraktijk heeft aan zijn of haar woning). De echtgenoot die het goed toegewezen krijgt bij voorrang, zal eventueel een opleg moeten betalen. Het wordt dus aangerekend op het deel dat hij of zijn moet ontvangen van het gemeenschappelijk vermogen. De gelijkheid tussen de partners over het vermogen blijft dus behouden.

Aangezien dit een ingewikkelde materie is, laat je je het beste adviseren door een notaris.

En de ‘miserietaks’? 

Bij het regelen van het lot van de woning bij een breuk komen er verschillende kosten kijken. De partners verdelen immers hun eigendomsrechten, en hun verbintenissen bij de bank moeten herzien worden. Bovendien moeten er bij de verdeling van de eigendom registratierechten betaald worden (de ‘miserietaks’).

Voor feitelijk samenwonenden bedragen deze rechten altijd 2,5% van de overeengekomen waarde van het goed, zoals blijkt uit de akte (opgelet, als de reële verkoopwaarde hoger is dan de waarde vermeld in de akte, zullen de registratierechten op de reële verkoopwaarde van het goed geheven worden).

Gehuwden en wettelijk samenwonenden ‘genieten’ van 1% registratierechten, maar voor wettelijk samenwonenden gelden een aantal voorwaarden: het wettelijk samenwonen moet minstens één jaar geduurd hebben en bovendien moet de verdeling van het onroerend goed gebeuren binnen de drie jaar na de beëindiging van de wettelijk samenwoning.

Vergeet de verzekeringen niet! 

Na een relatiebreuk moeten een aantal verzekeringen zoals levensverzekeringen en de brandverzekering opnieuw bekeken worden. Laat die niet onder het stof liggen, want dat kan verregaande gevolgen hebben als er ooit iets misloopt. Had je elkaar als legataris aangesteld in een testament? Dan bekijk je dat beter ook met de notaris. Een aangepaste samenlevingsvorm vraagt met andere woorden dus aangepaste documenten.

Wil je meer informatie over de verdeling van goederen als echtgenoot, wettelijk samenwonende of feitelijk samenwonende? Dan laat je je het best ook informeren door een notaris.